Quả cà na, một loại trái cây từng mọc hoang dại bên bờ mương, kênh rạch, giờ đây đã trở thành một đặc sản nổi bật của miền Tây. Không chỉ là món ăn vặt yêu thích của trẻ em, cà na còn thu hút sự chú ý của du khách và được bày bán rộng rãi tại các khu du lịch, chợ địa phương.
Ngày nay, cà na không chỉ được tiêu thụ tươi mà còn được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, phục vụ nhu cầu đa dạng của thực khách từ Bắc vào Nam.
Cà na được chế biến thành nhiều món ăn vặt ngon miệng. Ảnh: Quang Thiện/Ngô Tuyết Phượng/Nu Tran
Hiện tại, miền Tây nổi bật với hai giống cà na chính: cà na bản địa và cà na Thái. Cà na bản địa thường được trồng để giữ đất và chống xói mòn, trong khi cà na Thái lại được ưa chuộng hơn nhờ trái to, năng suất cao và ít vị chua chát hơn.
Cây cà na có khả năng chịu hạn tốt, ít sâu bệnh và không cần chăm sóc quá nhiều, khiến cho việc trồng cà na trở nên dễ dàng và tiết kiệm chi phí cho người nông dân. Cây có thể tự phát triển từ những cành ghim xuống đất.
Cà na bản địa có chiều cao từ 10-25m, với những nhánh cây chi chít và hoa trắng nở vào tháng 3-4. Mùa nước nổi từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch là thời điểm cà na ra trái nhiều nhất.
Cành cà na sai trĩu trái. Ảnh: Nguyễn Tấn Đạt
Trái cà na có hình bầu dục, vỏ láng mịn, dài khoảng 3-4cm. Khi còn non, trái có màu xanh đậm và vị chua chát, nhưng khi chín, chúng chuyển sang màu vàng nhạt và có hương thơm nhẹ.
Người dân miền Tây hiện nay thường thu hoạch cà na bằng nhiều phương pháp khác nhau như chèo xuồng, sử dụng lồng hái hoặc thang để lấy trái từ những cây cao. Đối với những cây lớn, họ thường phải trèo lên để hái.
Ảnh: MangoVid
Giá cà na Thái thường dao động theo mùa vụ, từ 15.000-20.000 đồng/kg khi vào mùa rộ, và có thể lên tới 30.000-35.000 đồng/kg khi hiếm. Cà na ngày càng được ưa chuộng, không chỉ vì hương vị mà còn vì sự đa dạng trong chế biến.
Người bán cà na không chỉ cung cấp trái tươi mà còn chế biến thành các sản phẩm như cà na ngâm, cà na ngào đường, và gần đây còn có cà na đập sẵn để khách hàng dễ dàng thưởng thức.
Món cà na đập cần phải được thực hiện khéo léo để giữ được màu sắc và hương vị đặc trưng, khi vắt ráo vẫn phải đảm bảo độ giòn.
Hiện tại, anh Nhân chủ yếu kinh doanh cà na Thái, và để bảo quản trái khi vận chuyển xa, anh thường sử dụng phương pháp bảo quản lạnh.
Để giảm bớt vị chua chát của cà na, người chế biến cần thực hiện nhiều công đoạn như rửa sạch, đập dập, ngâm muối và xả nước nhiều lần cho đến khi trái không còn chát.
Đối với những ai yêu thích vị chua, cà na đập dập trộn với muối ớt và đường sẽ là một món ăn tuyệt vời.
Cà na trộn muối ớt mang đến hương vị chua chua, ngọt ngọt, khác biệt hoàn toàn so với các loại trái cây khác như xoài hay cóc. Ảnh: Nguyễn Minh Nhân
Đối với cà na ngâm và ngào đường, quy trình chế biến phức tạp hơn, yêu cầu chọn trái to, khía xung quanh và ngâm muối loãng trong nhiều giờ để làm mềm và giảm vị chua chát.
Giá bán cho loại cà na này thường từ 55.000-60.000 đồng/kg.
Cà na còn được chế biến thành nhiều sản phẩm đặc sản khác như mứt cà na, rượu cà na, với giá trị gia tăng cao, có thể lên đến hàng trăm nghìn đồng tùy loại.
Nhiều sản phẩm từ cà na đã được công nhận là sản phẩm OCOP cấp tỉnh, như rượu cà na Hòa Kiều hay cà na xí muội Nguyễn Trung, mang lại giá trị kinh tế cho người dân miền Tây.
Từ một loại trái cây dân dã, cà na đã trở thành một sản phẩm hấp dẫn, không chỉ thu hút khách du lịch mà còn góp phần nâng cao đời sống kinh tế cho bà con nơi đây.
